USTA ŞAGİRT KÜMBETİ (ULU KÜMBET)

Tatvan yönünden Ahlat’a girişte, yolun sağında (meydanlık mezarlığının karşısında), Van Gölü’ne yakın yerde, halk arasında “Eyiler” olarak tabir edilen mevkide bulunmaktadır. Kümbetin kitabesi mevcut değildir.Fakat kuzeydoğusunda kalıntısı mevcut olun Sadi Aka (Ağa) kümbetinin taşlar arasında kitabesi bulunup 1300 (13. Yüzyıl sonu) okunmuştur.Ancak günümüze kadar baki kalamamıştır.Yapım tekniği ve süsleme özellikleri dikkate alınarak 1285 yılına doğru yapılmış olduğu kabul edilmektedir.İlhanlılar zamanında Çobanlı Şeyh Hasan 1340 yılında hanlık mevkiine çıkınca Tebriz’de Usta Şagirt adıyla bir mescit yaptırmıştır.Ahlat, Küçük Şeyh Hasan’ın idaresinde olduğuna göre, Usta Şagirt Kümbeti’ni yaptırması da ihtimal dahilindedir.

Kümbet; kare kaideli, silindirik gövdeli, konik külahlı ve iki katlıdır.Ulu kümbet, Ahlat’taki kümbetlerin en büyüğüdür.A.Gabriel tarafından “Ulu kümbet” olarak adlandırılmıştır.İki katlı olan kümbetin doğu yönündeki merdivenle cenazeliğe inilir.Buranın üzeri aynalı tonoz ile örtülüdür.Alt kat birçok kümbete nispetle büyük ve yüksektir.Cenazeliğin kapısı bir zaruret olarak ön cephede değil, yan kenarda (doğuda) açılmış ve iç veya dış mekanın bozulması önlenmiştir.Yüksek kaideli kümbetlerde bu problem daima bu şekilde halledilmiştir.Kare plandan köşe pahları ile oluşturulan onikigen ve onu izleyen bilezik üzerinde silindirik gövde yer alır.Gövdenin üzeri içten kubbe, dıştan konik külah ile örtülüdür. Üst kata, kuzeydeki karşılıklı (çift taraflı) merdivenle çıkılır.İkinci katta, doğu, batı ve güney yönde birer pencere bulunur.Güneydoğu köşede de küçük üst pencere yer alır.Bugünkü doğal yüzeyden, külah tepesine kadar 20 m. yüksekliğindedir.Cenazelik katıda dahil edilirse bu yüksekliğin toplamı 22.35 metredir.En alt zeminden çatı uç noktasına uzunluğu 36.5 metredir.